معرفی سامانه توسعه هواشناسی کاربردی ( تهک ) کشاورزی
يكي از مهمترين بخشهاي اقتصاد ايران بخش كشاورزي است كه حدود 23 درصد توليد ناخالص داخلي را به خود اختصاص داده است. از طرف ديگر چون تامين غذاي مورد نياز مردم و امنيت غذايي از وظايف عمده و مهم دولت است، رشد و توسعه بخش كشاورزي همواره مد نظر مقامات سياسي و اقتصادي كشور میباشد. یکی از شاخصهای بسیار مهم در بخش کشاورزی، رشد ارزش افزوده بخش کشاورزی میباشد که روند تغییرات این متغییر، بسیار نوسانی بوده است.

با توجه به بندهای 1 ،6 و 7 سیاستهای ابلاغی مقام معظم رهبری ابلاغی مورخ 26 بهمن 1392 در خصوص اقتصاد مقاومتی مبنی بر کمک به افزایش درآمد طبقات کم درآمد و متوسط، افزایش تولید داخلی و کمک به تامین امنتیت غذایی کشور و با توجه به اینکه وضع هوا به عنوان یکی از ابزارهای لازم در جهت افزایش بهرهوری بخش کشاورزی مطرح بوده، با این رویکرد سازمان هواشناسی کشور با توجه به اقتصاد مقاومتی و حمایت از تولید داخلی، برای کاربردی نمودن خدمات و توجه به کاربر نهایی، طرح مدونی را تدوین و با این نگرش کاربر نهایی مورد توجه بوده و سازمان به دنبال آن است که از ابتدای نیازسنجی تا انتهای به کارگیری دادههای هواشناسی در کار که منجر به افزایش تولید در بخش مواد غذایی میشود با کاربران نهایی همراه باشد. بر این اساس طرح سامانه توسعه هواشناسی کاربردی ( تهک ) کشاورزری پس از نظرخواهی از استانها تدوین و برای اجرا مصوب گردید. در ذیل بصورت اجمالی، ساختار این سامانه مدیریتی معرفی میگردد:
1- محصولات کشاورزي از نظر کمی و کیفی شدیداً تحت تأثير شرایط جوی هر منطقه قرار دارند. در شرایط مناسب جوی میزان بهره¬وری کشاورزي و تامين مواد غذايي می¬تواند به شکل قابل توجهی افزایش یابد. هم چنین است برای آفات گیاهی و جانوری، به این معنی که در شرایط مناسب آب و هوایی آفات گیاهی و جانوری مانند قارچ¬ها و حشرات تولید شده و رشد می¬کنند که می¬توانند خسارات جبران ناپذیری به کشاورزی وارد نمایند. این تاثیر دوگانه آب و هوا بر کشاورزی خود نشان از اهمیت و حساسیت بالای هواشناسی کشاورزی است. هواشناسی کشاورزی می¬تواند با مطالعه دقیق هر یک از گونه¬های گیاهی و آفات مرتبط با آنها در شرایط آب و هوایی منطقه به یاری کشاورز آمده و او را در مراحل مختلف کاشت، داشت، برداشت و مقابله با آفات یاری رساند.
2- با توجه به اهتمام دولت تدبیر و امید در راستای اقتصاد مقاومتی از طریق ايجاد امنيت غذايي درکشور، دادههاي هواشناسي و کاربرد آنها در توسعه کشاورزي به خصوص در توليد محصولات راهبردي، از اهميت ويژه¬اي برخوردار مي¬شوند. در واقع استفاده بهينه از امکانات موجود و توجه زمينههاي کاربردي دادههاي هواشناسي کشاورزي به صورت جامع ميبايست مورد توجه قرارگيرد. اما در این بین موانعی مانند منابع انساني ناکافي، پایین بودن سطح مهارت نیروهای کارشناسی، قدیمی یا ناکافي بودن فنآوري، ضعیف بودن امکانات پردازشی، محدود بودن شبکه پایش در سطح ملي و ناپيوستگي داده-های دیدبانی وجود دارند که باعث بروز محدوديت در ظرفيت خدمت رساني ادارات هواشناسي کشاورزي مي¬شوند. به فهرست مشکلات مذکور ميتوان مواردي همچون عدم انتقال به هنگام دادهها از مزارع محلي به مراکز پردازش داده و انتقال نتايج از مراکز مذکور به سطح مزارع به سبب نبود سامانه-های برخط و به هنگام تبادل داده و اطلاعات را نيز اضافه نمود.
3- برای پیشگری از افت کمی و کیفی محصولات کشاورزي، کاهش خسارات ناشی از بلاياي طبیعی جوی، بر طرف کردن ضعف سيستمهاي اطلاع رسانی، پیشگیری از اتلاف زمان، انرژي و منابع مالي به دلیل سهل انگاري یا نداشتن کارآیی کارکنان موثر در تولید محصولات هواشناسی کشاورزی، اهميت پرداختن به ایجاد سامانه¬ای برای ترويج اطلاعات هواشناسي کشاورزي آشکار مي¬شود.
این سامانه که قرار است ارتباط دو سویه با کاربر نهایی را برقرار کند دارای بخش¬های زیر است:
1- شناسایی کاربران نهایی
2- نیاز سنجی
3- تهیه داده و محصول
4- سامانه¬های توزیع داده و محصول( بر اساس هر گروه کاربری)
5- ظرفیت سازی( آموزش در درون و برون سازمان )
6- نظر سنجی و بازخورد
7- مستندسازی

از زمان آغاز به کار فعالیت این سامانه در استانهای کشور در سال 1393، اهتمام اصلی بر تبدیل اطلاعات هواشناسی به اطلاعات قابل استفاده در فرایند تولید کشاورزی بوده است. به عبارت دیگر تلاش شده تا اطلاعات، دادهها و پیشبینی های هواشناسی به تصمیمات قابل اجرا در مزرعه تبدیل شود. این اطلاعات در واقع به دو منظور اساسی تهیه شده است که عبارتند از کاهش خسارت و افزایش بهرهوری. به بیان دیگر تلاش بر این است که کشاورز اقدامات خود را در راستای تولید تا حد امکان با وضعیتها و واقعیتهای آب و هوایی به گونهای تطبیق دهد تا بتواند حداکثر استفاده را از شرایط موجود در جهت افزایش کیفی و کمی محصولات خود ببرد و از طرفی با اتخاذ تصمیم نامناسب موجب زیان و نقصان عملکرد نگردد. بر این اساس، انتظار بر این است که کیفیت و اثر گذاری خدمات هواشناسی در نهایت در میزان عملکرد کشاورز نمود قابل توجهی داشته باشد و به عبارت دیگر میتوان میزان افزایش درآمد نهایی کشاورز پس از بهرهمندی از خدمات هواشناسی را به عنوان شاخصی برای تعیین میزان تاثیر خدمات هواشناسی کشاورزی قلمداد نمود.